Một số quy định mới sẽ được cập nhật trong luật BHXH sửa đổi. Nhưng theo thống kê thì vẫn còn rất nhiều người trong độ tuổi lao động không tham gia BHXH. Những người không tham gia BHXH sẽ có cơ hội được tham gia thông qua luật BHXH sửa đổi. Đồng thời, trong lần sửa đổi này cũng sẽ có một số quy định được bổ sung đối với các đối tượng đã tham gia BHXH. Quy định về quyền lợi, về thời hạn của người tham gia BHXH cũng được đề cập. Ví dụ người đã tham gia BHXH ra nước ngoài để định cư mà muốn nhận tiền bào hiểm sẽ như thế nào? Hoặc những người về hưu sớm muốn nhận bảo hiểm thì sẽ nhận được bao nhiêu tiền bảo hiểm?
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là gì?
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động. Khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản. Hoặc bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động…. sẽ được hưởng 1 khoản tiền trợ cấp. Số tiền được nhận dựa trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội. Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức. Là hình thức mà người lao động và người sử dụng lao động bắt buộc phải tham gia.
Thực trạng tham gia BHXH bắt buộc ở nước ta
Theo Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, hiện nay, mới chỉ có gần 33,5% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH. Vẫn còn gần 32 triệu người trong lực lượng lao động (khoảng 66,5%) chưa tham gia BHXH. Mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 60% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH. Theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW thì đây là một thách thức rất lớn. Nếu không có những giải pháp căn bản về cả chính sách và công tác tổ chức thực hiện chính sách thì rất khó.
Theo thống kê, cả nước có hơn 5,6 triệu hộ kinh doanh cá thể. Con số này gấp 8 lần số lượng doanh nghiệp. Theo số liệu cơ quan thuế quản lý thì cả nước có hơn 1,7 triệu lượt hộ nộp thuế. Tuy nhiên, hiện nay, nhóm này chưa thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Có rất ít chủ hộ kinh doanh cá thể hiện đang tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện. Cả nước có khoảng 23.000 hợp tác xã hoạt động. Thu hút gần 6 triệu thành viên tham gia. Trong đó có 1,2 triệu người lao động làm việc trong khu vực hợp tác xã. Theo báo cáo của cơ quan BHXH, hiện nay mới có gần 7.000 hợp tác xã đăng ký tham gia BHXH bắt buộc. Số lượng tham gia khoảng 41.000 người lao động.
Luật BHXH sửa đổi đề xuất đối tượng tham gia BH bắt buộc
Trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đề xuất 1 số bổ sung. BHXH bắt buộc còn bỏ sót một số nhóm đối tượng. Họ có nhu cầu và có khả năng nhưng chưa được luật hóa để tham gia. Thêm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với một số người có điều kiện và khả năng chưa được quy định trong Luật. Ví dụ như:
- Chủ hộ kinh doanh cá thể.
- Người quản lý doanh nghiệp.
- Người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương.
- Người lao động làm việc theo chế độ linh hoạt.
Một số quy định được bổ sung đối với người tham gia BHXH
Qua khảo sát tại một số địa phương, nhiều người quản lý doanh nghiệp; người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương có nguyện vọng tham gia BHXH bắt buộc. Đạt được mục tiêu của Nghị quyết số 28-NQ/TW về diện bao phủ đối tượng tham gia và đối tượng thụ hưởng BHXH; Bộ LĐ-TB&XH đề xuất sửa đổi theo hướng bổ sung đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Đồng thời, quy định cụ thể việc tham gia BHXH bắt buộc đối với người lao động làm việc không trọn thời gian.
Bổ sung quy định việc tham gia BHXH bắt buộc đối với trường hợp công chức, viên chức; người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã đồng thời là người giao kết hợp đồng lao động. Điều chỉnh quy định điều kiện hưởng BHXH một lần theo hướng có lộ trình tiến tới. Giải quyết đối với NLĐ khi đã hết tuổi lao động nhưng không đủ điều kiện hưởng lương hưu mà không có nhu cầu đóng tiếp. Một số trường hợp ra nước ngoài để định cư hợp pháp hoặc mắc bệnh hiểm nghèo mà có nhu cầu nhận một lần. Hoặc quy định trường hợp chưa hết tuổi lao động mà nhận BHXH một lần thì mức hưởng thấp hơn. Dự thảo Luật BHXH sửa đổi sẽ được trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến. Sau đó thông qua trong các kỳ họp năm 2022 và 2023. Dự kiến, Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2024.